در هجدهمین نشست «از آموزش عالی کلاسیک به آموزش عالی الکترونیکی» مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی، مقوله «تکنولوژیهای نوین و چالشهای آن برای آینده فرهنگی و اجتماعی آموزش عالی ایران» با حضور دو تن از صاحبنظران این حوزه بررسی شد.
به گزارش روابط عمومی مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی در این نشست برخط (آنلاین) که با همکاری معاونت‌‌های پژوهش و فناوری، فرهنگی و اجتماعی و آموزشی وزارت علوم و همچنین مرکز نشر دانشگاهی برگزار شد، دکتر شهیندخت خوارزمی، آینده پژوه و دکتر همایون شهریاری، استاد و پژوهشگر دانشگاه از ابعاد مختلف به واکاوی تأثیرات فناوری‌های جدید بر تحولات فرهنگی و اجتماعی آموزش عالی ایران پرداختند.
دکتر خوارزمی با اشاره به تحولی که در جریان شناخت انسان از واقعیت صورت گرفته اظهار داشت: در گذشته شناخت انسان از واقعیت به مثابه پدیده‌ای ساده و تک بعدی بود که در آن، علوم، منفک، رشته های علمی دارای مرزهای مشخص و تکنولوژی‌ها دارای قلمروهای جزیره ای بودند و کارهای علمی توسط تیم پژوهشی متخصص صورت می‌گرفت. هم اکنون واقعیت به مثابه پدیده‌ای پیچیده و چند لایه در آمده و علوم تلفیقی (مانند جامعه شناسی پزشکی) و میان رشته‌ای و فرارشته‌ای( معماری اینتراکتیو) جای علوم و رشتههای تخصصی را گرفتهاند. این روند تا آنجا پیش رفته که دربارۀ موضوعی مانند آگاهی که در قلمرو علوم شناختی قرار داشت، حتی فیزیکدانان وارد شدهاند. قلمروهای جزیرهای تکنولوژی هم جای خود را به تکنولوژیهای همگرا و تلفیقی مثل نانو و چاپگرهای سه بعدی داده و به جای تیم‌های تخصصی، شبکه‌ای گسترده از دانشمندان چندین رشته مختلف روی پروژهها مشغول کارند. بهترین نمونۀ آن مرکز تحقیقات هسته‌ای اروپا (سرن) است که در آن حدود ده هزار دانشمند و پژوهشگر و مهندس از ۵۸۰ دانشگاه و موسسه تحقیقاتی از ۸۰ کشور جهان از جمله ایران همکاری دارند. تحول مهم دیگر، علم بنیاد شدن تکنولوژی و تکنولوژی بنیاد شدن علم است.
وی در تبیین بحث فناوری‌های نوین به شیوه های مختلف دسته‌بندی فناوری‌ها اشاره و خاطرنشان کرد: ساده ترین طبقه بندی فناوری‌ها، تقسیم آنها به فناوری های متمرکز بر ماده، متمرکز بر اطلاعات و متمرکز بر حیات است. هرچند حیات خود از ماده و اطلاعات ترکیب یافته. باید توجه داشت که تنها پنج درصد عالم هستی از ماده قابل مشاهده تشکیل شده و ۲۷ درصد آن، ماده تاریک و ۶۸ درصد دیگر انرژی تاریک است. یعنی صرف نظر از تحقیقاتی که درباره ماده تاریک و انرژی تاریک انجام شده، تقریباً تمام معرفت علمی بشر متمرکز بر پنج درصد اجزای تشکیل دهندۀ عالم هستی است. پدیدههای بسیاری است که باید کشف شوند.
دکتر خوارزمی تصریح کرد: طبقه‌بندی دیگر شامل سه دسته «تکنولوژیهای گسست‌آفرین»- که با ایجاد گسست در فرآیند تحول اجتماعی، زندگی را به قبل و بعد از خود تقسیم می کنند- مثل تلویزیون، تلفن و اینترنت، و…«تکنولوژیهای نوظهور» – که نشانه‌های آنها ظاهر شده ولی همگانی نشده‌اند- مثل کامپیوتر کوانتومی و DNA ی اشیا و «تکنولوژیهای مادر»- که بدون آنها سایر تکنولوژی‌ها توسعه نمی‌یافتند- مثل هوش مصنوعی.
وی در ادامه، معرفی تکنولوژی های نوین را با کامپیوتر کوانتومی به عنوان نمونهای از فناوری‌های نوظهور آغاز کرد و خاطرنشان کرد: کامپیوتر کوانتومی باعث دستیابی انسان به ابزاری با توانایی بی‌سابقه برای کشف الگوهای پنهان و شناخت و شبیه‌سازی پدیدههای دارای پیچیدگی غیرقابل فهم، دستکاری و پیشبینی و پیشگیری و البته نظارت و کنترل، کشف حوزه‌های ناشناخته و شتاب بخشیدن به روند سریع توسعه تکنولوژی میشود.
این آینده پژوه در این ارتباط به رایانه کوانتومی گوگل موسوم به Sycamore اشاره کرد که به ادعای گوگل، قادر است محاسباتی را که در بزرگترین ابررایانه جهان به نام Summit حدود ۱۰ هزار سال طول می‌کشد در عرض ۲۰۰ ثانیه انجام دهد.
عضو هیئت مؤسس انجمن ایرانی مطالعات جامعه اطلاعاتی در توضیح ویژگی‌های کامپیوترهای کوانتومی گفت: تفاوت رایانه‌های کوانتومی با ابررایانه‌ها نه فقط در کیفیت و سرعت محاسبه فوق العاده بالاتر آنها که در نوع مسأله‌ای است که پیش از آن قابل محاسبه و مدلسازی و تحلیل نبود. به طوری که قادرند هر نوع مسأله پیچیده‌ای را که برای آن داده وجود دارد، تحلیل کنند. استفاده از واحد qubit به جای بیت و استفاده همزمان از صفر و یک، انقلاب در محاسبه و پردازش و تحلیل و پیشبینی و مدلسازی و شبیه‌سازی و کار بر روی حجم عظیمی از داده از دیگر ویژگی‌های رایانه‌های کوانتومی است که باعث شده در طیف وسیعی از تحقیقات اعم از مطالعات اجتماعی، فرهنگی، زیست بومی، هواشناسی، اخترشناسی، فیزیک ذرات، سلامت، داروسازی، فرآیندهای مولکولی و شناخت پروتئین‌ها و …کاربرد داشته باشند.
وی، نمونه حیرت انگیزی از تحول در شیوۀ محاسبه را معرفی کرد. پروژه محاسبه پراکنده Folding@home که سرعت آن ۱۰ برابر ابررایانه سامیت شرکت آی بی ام است و می تواند۵/۱ اگزافلاپ عملیات در ثانیه را انجام دهد. برای رسیدن به چنین سرعتی از ۴۶۳ میلیون سی پی یو و ۴۳۰ هزار جی پی یو استفاده کرده است.
دکتر خوارزمی در ادامه در بیان اهمیت هوش مصنوعی به عنوان مادر فناوری‌های نوین و گسست آفرین به ساخت ماشین‌های هوشمند و توانایی این فناوری در انجام فعالیت‌های پیچیده‌ای مثل شناخت و ادراک، تصمیم گیری و استدلال، مدل سازی و استنتاج، پیش بینی و یادگیری و ارتباط کلامی و تعامل با محیط و انسان- بدون دخالت انسان و در حدی فراتر از توانایی انسان- اشاره کرد.
وی تصریح کرد: هوش مصنوعی عامل اصلی سه روند تحول تکنولوژی از قبیل هوشمند شدن، خودمختار شدن و اتصال و تعامل اشیاء با یکدیگر است و بر شتاب نوآوری و سرعت انتشار تکنولوژی های جدید در کنار کاهش هزینه‌ها دامن زده است
به گفته دکتر خوارزمی، هوش مصنوعی بر سه حوزه محاسبه و تحلیل داده به خصوص حجم عظیم داده، ساخت ربات‌های انسان‌نما و ساخت مدل‌ها و ماشین‌های خودمختار و خودآگاه و یادگیرنده متمرکز شده است.
دکتر خوارزمی، یادگیری ماشینی و یادگیری عمیق را هم دو دستاورد هوش مصنوعی عنوان کرد که میتواند حوزه آموزش و یادگیری را کاملاً دگرگون کند.
به گفته وی، یادگیری ماشینی که به معنای بررسی داده‌ها و یادگیری از آن و تصمیم گیری است در آموزش و یادگیری فردمحور بسیار کاربرد دارد. یادگیری عمیق هم سطح پیشرفته یادگیری ماشینی است که در آن سیستم متفکر، خودآگاه، خودمختار و یادگیرنده میشود. با استفاده از الگوریتم‌های دارای شبکه عصبی مصنوعی(ANN)، داده ها را جمع آوری و تجزیه و تحلیل کرده و بر این اساس پیشبینی و تصمیمگیری میکند.
وی ساخت آواتاری که به عنوان سخنران، نویسنده یا هنرپیشه به هر زبانی و در هر مکانی به جای خود فرد حضور پیدا میکند و همچنین ایجاد سیستم‌های واقعیت مجازی و واقعیت افزوده و استفاده از آن ها برای آموزش مجازی، و کارگاه‌ها و آزمایشگاه‌های مجازی را از جمله کاربردهای هوش ماشینی و یادگیری عمیق در آموزش عنوان کرد.
دکتر خوارزمی نمونهای از کاربرد یادگیری عمیق و شبکۀ عصبی مصنوعی را معرفی کرد که GPT-3 نام دارد، محصول آزمایشگاه غیرانتفاعی Open AI متعلق به ایلان ماسک و سم آلتمن. این سیستم که خردادماه ۱۳۹۹ معرفی شده، سومین نسل هوش مصنوعی از نوع پردازش زبان طبیعی است که برپایه یادگیری عمیق و شبکه عصبی مصنوعی طراحی شده و ظرفیت آن ۱۰ برابر نسل قبلی یعنی۱۷۰ میلیارد پارامتر است.
عضو هیئت مؤسس انجمن ایرانی مطالعات جامعه اطلاعاتی خاطرنشان کرد: این سیستم که تحت آموزشی خارج از توانِ انسان قرار گرفته، تمام خزانۀ معرفت بشری را که تاکنون دیجیتالی شده – شامل ۴۱۰ میلیارد کلمه از اطلاعات سایت common crawl و ۶۷ میلیارد کلمه از میلیون‌ها کتاب، ۱۹ میلیارد کلمه از متون موجود در اینترنت و سه میلیارد کلمه از اطلاعات ویکی پدیا– را خوانده و هزاران فیلم و فایل صوتی را تماشا و گوش کرده است و همه آنها را در حافظه‌ای که در لحظه قابل بازخوانی است، جمع کرده است. این سیستم همچنین قادر است بدون کمک انسان، از هر کاری که انجام میدهد، چیز تازهای را فرا بگیرد.
وی، نوشتن مقاله درباره هر موضوعی، نوشتن فیلمنامه، سرودن ترانه، طراحی وبلاگ، انجام هر نوع کار طراحی و مهندسی، ترجمه در لحظه از زبان انگلیسی به هر زبانی، پاسخ دادن به هر سوالی، بحث و گفتگو، مصاحبه درباره هر موضوعی، تهیه گزارش خبری و تحلیلی و پر کردن جدول اکسل و پیشنهاد برای افزودن متغیرهای جدید، طراحی برنامه درسی، تدوین تکالیف درسی، طراحی سوال برای آزمون درسی، تهیه پاورپوینت برای ارائه هر موضوعی، خلاصه کردن مقاله‌های طولانی، ساده کردن و قابل فهم کردن متن‌های پیچیده تخصصی و ایفای نقش دستیار و مشاور، طراحی app و وبلاگ و نوشتن کد و …را از قابلیت‌های این سیستم عنوان کرد.
دکتر خوارزمی تصریح کرد: با امکانات خارق‌العاده‌ای که این سیستم در اختیار فرد برای یادگیری و آموزش می‌گذارد، و به ویژه وعدههای بسیار دارد برای از بین بردن نابرابری آموزشی، این سوال مطرح است که با دسترسی آسان و ارزان همگان به GPT-3 در ایران و از دست رفتن اعتبار مدرک دانشگاهی چه سرنوشتی در انتظار دانشگاهها خواهد بود و فلسفه وجودی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری چه خواهد بود؟
وی در ادامه با اشاره به قابلیت‌های عظیم چاپگرهای سه بعدی که با پیشینه‌ای کمتر از یک دهه، کاربردهای گسترده‌ای در همه زمینه‌ها پیدا کرده‌اند و در آینده‌ای نزدیک، ساختار اقتصاد و نظام اجتماعی و مفهوم و کارکرد اقتصاد و کارکرد بازار و نظام حمل و نقل را متحول میکنند، اظهار داشت: چاپگرهای سه بعدی با تأثیر عمیقی که در همه بخش‌ها دارند، آینده نظام آموزش عالی را هم متحول میکنند.
دکتر خوارزمی تکنولوژی دیگری را معرفی کرد که DNAی اشیا یا DoT نام دارد. وی با اشاره به این که ملکول DNA حاوی اطلاعاتی است دربارۀ چگونگی تکوین و فعالیت موجود زنده و این که در در هر گرم آن تا ۳۰۰ هزار ترابایت اطلاعات میتوان ذخیره کرد و این اطلاعات تا هزاران سال از بین نمی رود، گفت: با فناوری DoT که ملکول دی ان ای حاوی داده را در نانوذرات قرار داده و در هر چیزی جاسازی می کند، مهمترین چالش چاپگرهای سه بعدی که دسترسی به نقشه چیزهایی است که قرار است نسخه سه بعدی آنها چاپ شود برطرف میشود و بدین ترتیب با داشتن تکه‌ای از هر شیء میتوان حتی قرن‌ها بعد عین آن را ساخت. این فناوری تحولی است شگرف در ذخیرهسازی و حفظ و انتقال داده و اطلاعات.
وی با اشاره به فناوری‌های تعامل مغز – ماشین گفت که جالبترین آن در شرکت Neuralink ساخته شده که شرکت دیگری است که سه سال قبل ایلان ماسک تأسیس کرد و تأیید FDA را هم گرفته است. وی اظهار داشت: با این فناوری که محصول همکاری تیمی از دانشمندان تراز اول مغز و اعصاب و مهندسان خبرۀ هوش مصنوعی و اطلاعات است، تراشه‌ای بی سیم و بسیار ریز که حاوی سه هزار و هفتاد و دو الکترود است، طی یک جراحی رباتیک بدون بیهوشی در مغز فرد ایمپلنت میشود و به کمک یک گوشی هوشمند، می توان اطلاعات نورون‌ها را خواند و یا اطلاعات تازهای روی آنها نوشت. با این تکنولوژی سرانجام میتوان کل اطلاعات مغز هر فرد را به ربات یا رایانه آپلود کرد. کاربرد این تکنولوژی، در درمان نابینایی و ناشنوایی، فلج، اعتیاد و اضطراب، افسردگی و بیخوابی و زوال حافظه، درد، سکته و آسیب‌های مغزی و در افراد سالم برای تقویت هوش و حافظه و خلاقیت، تقویت هیجان ها و … تغییر هر نوع رفتاری است.
مترجم آثار الوین تافلر سخنان خود را با طرح چند پرسش در خصوص حکمرانی تکنولوژی به پایان برد که آیا نظارت و کنترل و رهبری جریان پرشتاب فناوری امکان پذیر است؟ دولت، جامعه مدنی یا بخش خصوصی کدام یک توانایی انجام این مسئولیت را دارند؟
با افزایش روزافزون سهم شرکتهای بزرگ و شرکتهای کوچک نوپا در تولید علم و تکنولوژی، که هیات مدیره‌هایی دارند که در برابر مردم پاسخگو نیستند و کاهش سهم مالی و توانایی ضعیف دولتها در تولید علم و تکنولوژی، دولتها چگونه می‌توانند قلمرویی برای حکمرانی خود در این فضا فراهم کنند؟ و اگر هیچ نوع نظارتی اعمال نشود، این جریان پرتوان ما را به کجا خواهد برد؟
دکتر همایون شهریاری، دانش‌آموخته دکتری ژنتیک از دانشگاه لندن و عضو سابق هیات علمی دانشگاههای پهلوی شیراز و بریتیش کلمبیا در ونکوور کانادا و رییس بخش علوم بیولوژی و بیوشیمی و معاون دانشگاه آزاد قبل از انقلاب، هم در ادامه این نشست به چالشهای فرهنگی– اجتماعی فناوری‌های نوین پرداخت و با اشاره به سه سطح چالشهای بنیادی یا درجه یک و سطوح کم اهمیت‌تر (دوم و سوم) گفت: از چالشهای کم اهمیت یعنی درجه سوم و از رایانه‌های کوانتومی شروع میکنم. چالشهای امنیتی این رایانه از نوع درجۀ ۳ است. این نوع رایانه امکان رمزگشایی هر نوع رمزی را فراهم میکند. از هم اکنون سازمان‌های امنیتی اروپا و آمریکا و … سرگرم بررسی تهدیدهای آن و یافتن راهکارهای رمزگذاری مقاوم در برابر کوانتوم هستند.
وی درباره چالشهای هوش مصنوعی گفت: وقتی همه ابزار خانۀ شما تحت کنترل هوش مصنوعی قرار گیرند، یک امتیاز است. میتوان سیستم گرمایش خانه را از بیرون کنترل کرد؛ یخچال موادغذایی سفارش میدهد؛ قهوه جوش قبل از رسیدن شما به خانه قهوه را آماده میکند؛ ماشین لیاسشویی اگر خراب شود، خودش قطعه را سفارش میدهد؛ و … حالا تصور کنید این سیستم هوشمند طبق خواستۀ شما عمل نکند. کافی است در خانه را برای شما باز نکند و کلید هم وجود خارجی ندارد. و با خودمختار شدن سیستم ها، همین مشکل را در سیستم‌های کاری خود خواهید داشت.
دکتر شهریاری درباره چالش های سیستم GPT-3 گفت: این سیستم هر نوع تکلیف درسی از مقاله تا پایان نامه و گزارش پژوهشی و … را انجام میدهد. فرصتی است درخشان برای دانشجویانی که هدفشان نمره و مدرک است. در عین حال در دانشگاههای سنتی، تهدیدی است برای استادانی که روزآمد نیستند و یادگیری دانشجو برایشان مهم نیست. این سیستم فراتر از دانشگاه اگر همگانی شود و در دسترس عموم قرار گیرد، باعث از دست رفتن بسیاری از مشاغل مثل نویسندگی، مشاوره، سینما، موسیقی، طراحی و مهندسی، تهیه اپلیکیشن و نرم افزار و … میشود. بسیاری از رشتههای کنونی دانشگاهی از بین خواهد رفت و رشتههای جدیدی مطرح میشود.
وی چالشهای فناوری چاپگر سه بعدی را تغییر ساختار بازار کار و از بین رفتن بسیاری از مشاغل، تغییر ساختار تولید کارخانهای، کاهش تقاضا برای حمل و نقل و کاهش بار ترافیک زمینی، دریایی و هوایی، کاهش تقاضا برای سوخت‌های فسیلی، از دست رفتن برخی از رشتههای دانشگاهی و تغییر ماهیت رشتههای فنی – مهندسی عنوان کرد. در ادامه گفت: سیستم های تعامل مغز– ماشین هم از آنجا که امکان هرگونه دستکاری در مغز و سیستم عصبی افراد را فراهم میکنند می‌توانند تهدیدهای جدی در پی داشته باشند. مغز شکل دهنده هر نوع رفتار و عواطف و هیجان‌ها و خلاقیت و هوش و افکار و باورها و اعتقادات است و کنترل آن و امکان برگرداندن حافظه و دانلود کردن آن به روبات میتواند تهدیدات زیادی را در پی داشته باشد.
دکتر شهریاری افزود: فناوری DoTضمن این که امکان ثبت و انتقال داده‌های خصوصی و محرمانه را فراهم میکند، میتواند به ساخت لشکری از نانوروبات برای مقاصد گوناگون هم منجر شود. همچنان که فناوری نانو با همه فواید و مزایای آن میتواند ابزاری قوی برای جاسوسی و سرکوب و کشتار در اختیار حاکمان مستبد و جنگ افروز قرار دهد. بیوتکنولوژی هم در کنار فواید فراوان چشم اندازهای نگران‌کننده‌ای مانند تولید موجودات زنده جدید با تلفیق انسان و حیوان را پیش روی ما قرار میدهد.
وی خاطرنشان کرد: ری کورتزوایل، دانشمند و آیندهنگر و مخترع، پیشبینی کرد که در سال ۲۰۴۵ به نقطه‌ای می‌رسیم که آن را Singulartiy نامید. یعنی وضعیتی که در آن مرز انسان و ماشین از بین میرود. حتی برخی مانند استفان هاوکینگ و ایلان ماسک معتقدند در آن نقطه هیچ کنترلی بر تکنولوژی نخواهیم داشت و شاید ماشین به طور کامل بر انسان برتری یابد. ما در ایران اگر آگاهانه عمل نکنیم در آینده‌ای نه چندان دور توسط فناوری‌های نوین به گروگان گرفته خواهیم شد. البته من خیالم از یک سو آسوده است. به خاطر وجود استعدادهای درخشان در این سرزمین. اگر عشق و وابستگی به دانشگاه و سرزمینمان را در فرزندانمان ایجاد کنیم مطمئناً از بسیاری از تهدیدهای فناوری‌های نوین ایمن خواهیم ماند.
شهریاری در معرفی چالشهای مهمتر یعنی درجۀ ۲، با انتقاد از آنچه توجه افراطی به کمیت آموزش عالی و بی توجهی به کیفیت خواند گفت: بر اساس یکی از رتبه بندیهای جهانی، در حال حاضر ۷۳۰ مرکز آموزش عالی در ایران داریم که بالاترین آنها از نظر رتبۀ جهانی، دانشگاه تهران است، با رتبه ۴۱۸ در جهان. اما در کنار این دانشگاه و دیگر دانشگاههای برتر کشور برخی دانشگاهها را هم داریم که در رتبه‌های از ۳۰ هزار به بالای دانشگاههای جهان هستند. نکتۀ دیکر تعداد دانشجوست. دانشگاه آزاد، بیش از یک و نیم میلیون دانشجو دارد. دانشگاه هاروارد، ۳۱۵۶۶ و آکسفورد، ۲۴ هزاردانشجو. نکتۀ مهم دیگر، میزان کمکهای مالی (شادداد) هایی است که این دانشگاهها اغلب از دانشآموختگان وفادار به خود دریافت میکنند. دانشگاه هاروارد در سال ۲۰۱۹، مبلغ ۹/۴۰ میلیارد دلار کمک مالی دریافت کرده است. چرا دانشگاههای ما چنین ارتباطی با دانشآموختگان خود برقرار نکردهاند؟
وی خاطرنشان کرد: بی توجهی به کیفیت آموزش عالی و تهدیدهای زیست محیطی دومین سطح چالشهای فناوری‌های نوین هستند.
دکتر شهریاری با اشاره به پنج چهره تأثیرگذار فناوری‌های نوین که از ثروتمندترین و نیکوکارترین صاحبان شرکتهای بزرگ هم هستند گفت: یکی از این پنج چهره برجسته، استیو جابز، مؤسس اپل بود که تحصیلات دانشگاهی نداشت، بیل گیتز، مؤسس مایکروسافت (۱۱۹ میلیارد دلار دارایی) و مارک زاکربرگ، مؤسس فیس بوک (۷/۱۰۱ میلیارد دلار) هم هر دو دانشجویان ترک تحصیل کرده دانشگاه هاروارد بودند. جف بسوز، مؤسس آمازون (۱۸۴ میلیارد دلار) مدرک کارشناسی از دانشگاه پرینستون دارد و ایلان ماسک، مؤسس شرکتهای اسپیس ایکس، تسلا، سولارسیتی و … (۵/۱۵۳ میلیارد دلار ) هم فقط تا مقطع کارشناسی- در دانشگاه پنسیلوانیا– تحصیل کرده است. چنین افرادی که فعالیت نیکوکاری هم دارند، هم روند تحول تکنولوژی را شکل میدهند و هم الگوی نسل جوان در عصر جدید به شمار می‌آیند. دانشگاه برای چنین افرادی چه حرفی برای گفتن دارد؟
وی ضمن معرفی نمونهای از نوجوانانی که با استفاده از تکنولوژیهای نوین، در سنین پایین اختراعات حیرتانگیزی داشتهاند گفت، ما نیز در سرزمین ایران چنین استعدادهایی داریم. دانشگاه باید جوابگوی چنین استعدادهایی باشد. افزایش سهم دانشگاههای ایران در تولید علم و تکنولوژی نیز از چالشهای سطح دوم به شمار میآید.
در بحث چالشهای بنیادی، دکتر شهریاری اشاره کرد که دانشگاه باید بتواند فضایی ایجاد کند برای شناسایی و پرورش استعدادهای خلاق و درخشان. و فرهنگی خلاقیت پرور داشته باشد. تامین مالی استاد و دانشجو نیز چالشی است بنیادی .استاد و دانشجویی که تأمین مالی ندارد، چگونه میتواند خوب درس بدهد و خوب درس بخواند. ولی مهمترین چالش بنیادی، اخلاق است. دانشگاه باید فضائل اخلاقی را پرورش دهد. رواج روزافزون کسب و کار فروش پایاننامه و تکالیف دانشجویی به چه معناست؟
وی در پایان با تأکید بر ضرورت رفع نابرابری‌های آموزشی موجود با استفاده از تکنولوژیهای نوین در کشور گفت: افزون بر آن، مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی و صاحبنظران این حوزه با جلب همکاری وزارتخانههای عتف و آموزش و پرورش و ورزش و جوانان و دو شورای عالی انقلاب فرهنگی و فضای مجازی باید به بحث و بررسی دربارۀ فرصت‌ها و چالشهای اجتماعی و فرهنگی ناشی از فناوری‌های نوین در هر سه سطح و آثار آن بر جامعه ایران بپردازند. دنبال کردن این بحث‌ها در محافل علمی و پژوهشی جهان، هدایت کودکان و نوجوانان و جوانان کشور و تشویق آنها به آشنایی و درگیر شدن با این فناوری‌ها از دیگر مسئولیت‌های ما در قبال نسل آینده است.
دکتر خوارزمی، در جمعبندی بحث چند نکته دربارۀ الزامات طراحی و اجرای طرح تحول دانشگاه از سنتی به الکترونیکی مطرح کرد و گفت: با توجه به نمونهای از تکنولوژیهایی که معرفی شد، دانشگاه الکترونیکی چه معنایی دارد و بهتر نیست به جای آن از عبارت «دانشگاه آینده» استفاده شود؟ نگاه سیستمی به موضوع، دیدگاه آیندهنگر، خرد تکنولوژیک، رصد کردن تحول بازار کار در ایران و جهان و بررسی مستمر تحول نسل جوان ایرانی و همکاری میان سازمانی با همۀ سازمانها و وزارتخانههای مربوط و البته شورای انقلاب فرهنگی و استفاده از دانش روز مدیریت تحول را نیز ضروری دانست.
برای دریافت اطلاعات بیشتر بر روی تصویر کلیک نمایید